ในคัมภีร์ปุราณะ มหากาพย์รามายณะ มหาภารตะ และตำนานเก่าต่างๆ ของอินเดีย
รวมถึงคัมภีร์ทางศาสนาฮินดูอื่นๆ ได้บันทึกและกล่าวถึงไว้ว่า พระวิษณุเทพได้อวตารลงมาเพื่อปราบยุคเข็ญให้แก่เหล่ามวลมนุษย์ทั่วไป
ในช่วงเหตุการณ์โลกเกิดกลียุคและเกิดความไม่สงบสุขจากเหล่าอสูร
จึงทรงอวตารลงมาในปางต่างๆ ซึ่งปางพระกฤษณะเทพเป็นปางหนึ่งในการอวตาร 10 ปาง ของพระวิษณุเทพนั่นเอง
ลัทธิไวษณพนิกาย กล่าวไว้ว่าพระกฤษณะเกิดมาเพื่อทำลายอสูร ชื่อกังสะ ซึ่งเป็นลุงของพระกฤษณะเอง อสูรกังสะตนนี้ปลอมตัวมาเป็นกษัตริย์นามว่า อุคราเสน แห่งเมืองมถุรา และได้ใช้อำนาจแย่งชิงมเหสีจากกษัตริย์ (องค์ก่อนหน้า) มาโดยมิชอบ และมเหสีก็ทรงไม่ทราบว่าเป็นอสูรที่แปลงกายมาเป็นสวามีของตน
อสูรกังสะเมื่อขึ้นครองเมืองก็สร้างความเดือดร้อนให้ประชาชนทั่วไป ต่อมาเมื่อพระวิษณุเทพทรงทราบถึงความเดือดร้อนของประชาชน จึงทรงอวตารมาในปางพระกฤษณะเพื่อปราบอสูรกังสะตนนี้
ลักษณะทางศิลป์ ปัจจุบันรูปปั้นนิยมทำรูปพระกฤษณะยืนไขว้ หรืองอพระบาท มี ๒ กร ยกขลุ่ยระดับพระโอษฐ์กำลังเป่าขลุ่ย บางรูปของพระกฤษณะ มีลักษณะผมมุ่นเสียบดอกไม้ มือซ้ายถือดอกบัว มือขวาวางข้างตัว ส่วนด้านซ้ายของพระองค์มีนางราธิกา หรือ ราธา ทรงผมยาว มือขวาถือดอกไม้ส่วนมือซ้ายวางข้างตัว
เมื่อครบกำหนดคลอดก็สั่งให้ฆ่าทารกเสีย ทำเช่นนี้อยู่ 6 ครั้ง คนที่ 7 แท้ง จนถึงครั้งที่ 8 (ที่จะกำเนิดเป็นพระกฤษณะ) พระวิษณุใช้อิทธิฤทธิ์ย้าย ทารกไปไว้ในครรภ์ นางโหริณีมเหสีฝ่ายซ้ายของพระวสุเทพ ทารกนี้มีนามว่า พระ กฤษณะ มีกายสีดำ มีลักษณะของมหาบุรุษเพียบพร้อม
พระวสุเทพจึงนำกุมารนี้ไปฝากโคบาล (ผู้เลี้ยงวัว ทำปศุสัตว์)ชื่อนันทะ และนางยโศธา แล้วเอาทารกของนาง ยโศธาเปลี่ยนตัวแทนแต่พญากงส์ทราบเข้าจึงสั่งให้ฆ่าทารกเสียทั้งหมดแล้วให้ ราชบุรุษจับตัวพระกฤษณะมาให้ได้ นันทะและนางยโศธา จึงพาพระกฤษณะ ไปอยู่ที่ตำบล พฤนทาพน
พระกฤษณะจึงเติบโตท่ามกลางหมู่โคบาล และให้ความอนุเคราะห์เหล่าโคบาลนี้ ระหว่างนั้นได้แสดงปาฏิหารย์มากมาย อย่างเช่น ยกภูเขาโควรรธนะ จนสามารถมีชัยเหนือพระอินทร์ จนได้ชื่อว่า อุเปนทร = ดีกว่าพระอินทร์ รวมถึง ปราบพญานาค กาลียะ ฯลฯ
พญากงส์พยายามที่จะสังหาร พระกฤษณะหลายครั้ง ในที่สุดพญากงส์เชิญให้ไปเล่นสรรพกีฬา ในเมืองมถุรา พญากงส์ได้วางตัวมวยปล้ำที่เก่งที่สุดเอาไว้เพื่อกำจัดพระกฤษณะ โดยเฉพาะ แต่พระกฤษณะสามารถเอาชนะได้และได้ฆ่าพญากงส์ตาย จากนั้นพระเจ้าอุคระเสนจึงขึ้นครองเมือง
กฤษณะจัณมาสตามิ (Krishna Janmashtami) หรือ ที่รู้จักกันในหลายชื่อต่อไปนี้ Krishnashtami, Saatam Aatham, Gokulashtami, Ashtami Rohini, Srikrishna Jayanti, Sree Jayanthi หรือเรียกสั้นๆ ว่า ‘Jammashtami’ เป็นเทศกาลของชาวฮินดูเพื่อเฉลิมฉลองวันคล้ายวันเกิดพระกฤษณะ (Lord Krishna) ซึ่งเป็นอวตารปางหนึ่งของพระนารายณ์ หรือพระวิษณุ เทศกาลนี้มักจะอยู่ในช่วงกลางเดือนสิงหาคม-กลางเดือนกันยายน (วันแรม 8 ค่ำ เดือน 9 ของทุกปี)
ดังนั้นในตอนเที่ยงคืน รูปบูชาของพระกฤษณะในตอนเด็ก จะถูกนำไปสรงน้ำ ตกแต่งประดาประดาด้วยเสื้อผ้า และเครื่องประดับสวยงาม แล้วนำมาวางในเปล เพื่อทำการสักการะบูชา ในตอนเช้าบรรดาแม่บ้านทั้งหลาย จะวาดโครงเท้าของลูกที่ด้านนอกบ้านแล้วโรยด้วยผงแป้งที่ทำจากข้าว แล้วให้ลูกเดินเข้ามาในบ้าน เป็นสัญลักษณ์ของการเข้ามาของพระกฤษณะในบ้านอุปถัมภ์ของพวกเขานั่นเอง ในยามค่ำคืนซึ่งก็มีการเฉลิมฉลองกันอย่างยิ่งใหญ่
ในอินเดีย เทศกาลนี้รู้จักกันดีในอีกชื่อคือ ดะฮี ฮันดี (Dahi handi) คำว่า ฮันดี (handi) หมายถึง หม้อดินเผาที่บรรจุนมเปรี้ยวชนิดหนึ่งที่เรียกว่า ดะฮี (Dahi) ซึ่งจะถูกแขวนไว้บนที่สูงก่อนจะถึงงานพิธีสำคัญ บุคคลที่สำคัญที่สุดในสังคมจะใช้ไม้ทุบหม้อฮันดีนี้ให้แตก และเมื่อหม้อแตกนมเปรี้ยวนั้นจะหกใส่ทุกคนเบื้องล่าง เป็นสัญลักษณ์ของความสำเร็จที่ผ่านความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน
เทศกาลนี้มีการเฉลิมฉลองกันอย่างสนุกสนาน ก่อนวันสำคัญนี้ชาวฮินดูจะงดอาหาร หรือถือศีลอดหนึ่งวัน และจะออกจากศีลอดในตอนเที่ยงคืน ซึ่งจะมีการฉลองสำคัญขึ้น
ในวันนี้หม้อดินเผาจำนวนมากจะถูกนำมาแขวนไว้ในที่ ต่างๆ ทั่วเมือง กลุ่มวัยรุ่นที่เรียกว่า โกวินธา (Govinda) จะขึ้นรถบรรทุกท่องไปทั่วเมืองเพื่อไปต่อตัวกันดึงหม้อที่แขวนไว้บนที่สูงลง มา ภายในหม้อมีนมเปรี้ยวดะฮีบรรจุอยู่ ก็จะหกรดใส่ผู้ที่ต่อตัวกัน แถมในหม้ออาจมีเงินรางวัลให้ด้วย และมีหม้อฮันดีดังกล่าวนี้หลายพันใบแขวนไว้ตามชุมชนต่างๆ ซึ่งก็สร้างความสนุกสนานทั้งกลุ่มวัยรุ่นและผู้ชมที่ลุ้นอยู่โดยรอบ
ชาวฮินดูทั้งประเทศนอกจากถือศีลอดแล้ว ยังท่องสวดประวัติและคำสอนของพระกฤษณะ ที่เป็นบทโศลกในภควัตคีตา อีกทั้งวัดของพระกฤษณะทุกแห่งจะประดับประดาอย่างสวยงาม และเด็กๆ จะแต่งตัวเป็นพระกฤษณะและนางราธิกา หรือ ราธา (Radhika , Radha – นางอันเป็นที่รักของพระองค์) ในวัยเด็ก มีการแสดงละครชีวิตของพระกฤษณะโดยเฉพาะในวัยเด็ก พอถึงเที่ยงคืนซึ่งเชื่อว่าเป็นเวลาประสูติของพระองค์ มีพิธีที่เรียกว่า “อารตี (aarti)” จะมีการเตรียมขนมหวานและอาหารจานพิเศษสำหรับผู้ที่ออกจากศีลอดในช่วงเวลานี้ ด้วย
ตำนานรักของพระกฤษณะ และ พระนางราธิกา หรือ ราธา ทั้งสององค์สนิทสนมกันมาตั้งแต่เด็กๆ เลี้ยงดูแลวัวมาด้วยกัน นั่นทำให้เกิดความรู้สึกรักกันและจะรอกันตลอดไป
- แม้พระกฤษณะจะมีชายาถึง 16,108 นาง
- แม้นางราธาจะมีสามีอยู่ก่อนแล้ว
- แม้บางท่านจะบอกว่านางราธารักพระกฤษณะแบบเทิดทูนมากกว่าเชิงชู้สาว
พระกฤษณะได้เดินทางไปปราบอสูรหลายครั้ง ในที่สุด พระองค์ก็ได้ออกไปหาทำเลสร้างเมืองใหม่
โดยให้พระวิศวกรรมเนรมิตเมืองให้เสร็จภายในคืนเดียว จากนั้นย้ายตระกูลยาฑพออกไปยังเมืองใหม่ นามว่า "ทวารกา"
เมื่อย้ายมาอยู่เมืองทวารกาแล้ว พระกฤษณะก็ออกเสาะแสวงหาชายาให้กับพระองค์เองและพระพลราม
พระพลรามได้แต่งงานกับ นางเรวาตี (Revati) ส่วนพระกฤษณะเข้าพิธีแต่งงานกับ นางรุกมินี (Rukmini) แต่ก่อนหน้านั้น ก็ต้องต่อสู้กับ "รุกมา"และ "สีสุปาละ" พี่ชายของนางรุกมินี ซึ่งเป็นญาติของพระกฤษณะ และหมายปองนางรุกมินีเช่นกัน
หลังการแต่งงาน พระกฤษณะก็ยังต่อสู้กับอสูรอื่นๆ อีกมากมาย และได้ชายามาอีก 7 องค์ เช่น
นางชามภวาตี (Jambavati) บุตรีของชามภูวาล ผู้เป็นกษัตริย์แห่งหมี
นางสัตยภามา (Satyabhama) ธิดาของสัตราชิต
นางกัลลินดิ (Kalindi) ธิดาของพระอาทิตย์
และชายาอีก 4 องค์จากการปราบปรามอสูรตนอื่นๆ
เมื่อได้เวลาอันสมควร ก็ถึงกาลที่พระกฤษณะจะกลับไปยังไวกูณฐ์สถานของพระองค์
เหตุการณ์มีอยู่ว่า ครั้งหนึ่ง หมู่กษัตริย์ยาฑพเมาสุรา ทะเลาะวิวาทปลงพระชนท์กันเอง พระกฤษณะพยายามห้ามปราม แต่ก็ไม่เป็นผล พระองค์จึงหลบหนีเข้าไปในป่า บังเอิญขณะนั้น มีพรานป่าออกล่าสัตว์ พรานผู้นั้นสำคัญผิดว่าพระกฤษณะเป็นสัตว์จึงยิงพระองค์ด้วยธนูถูกที่ "ข้อเท้า" อันเป็นจุดชีวิตของพระกฤษณะ จนสิ้นพระชนม์
เมื่อข่าวการสิ้นพระชนม์ของพระกฤษณะล่วงรู้ไปถึงในเมือง พระวสุเทวะ นางเทวากี ตลอดจนนางโรหินีก็สิ้นพระชนม์ตามไปด้วย จากนั้นไม่นานก็เกิดน้ำท่วมใหญ่จนเมืองทวารกา จมหายไปในที่สุด
บ้างเชื่อว่าบูชาพระกฤษณะ เสมือนการบูชาความรัก
แล้วอะไรคือความรักที่ดีล่ะ? คำตอบที่มีอยู่ในบทสวดบูชาพระลักษมี คือ ความซื่อสัตย์ ความเมตตากรุณา ความเสียสละ ไม่เห็นแก่ตัว
บ้างขอพร หรือบูชา เพื่อขอให้มีความรักที่งดงาม แท้จริง
ความเห็นส่วนตัว [ Natt C. ] : รวมรวม ปรุงแต่ง จากหลากหลายแหล่งที่มา เอาเป็นว่าขอบคุณทุกๆต้นฉบับ ที่หยิบมาทั้งบางส่วน ทั้งประโยค และทั้งย่อหน้า
